Trong mục I Am HISD tuần này, để đề cập đến các học sinh, cựu học sinh, nhân viên, và các phần tử khác của khu học chánh, cựu học sinh HISD và là dương cầm gia, sáng tác gia, và trưởng ban nhạc nổi tiếng là Jason Moran nói về việc đền ơn các trường HISD mà ông đã theo học và nhận được một tài trợ “thiên tài” của McArthur. Ông đã từng theo học các trường “McGregor Elementary School”, “Gregory Lincoln Education Center”, và “High School for the Performing and Visual Arts”. Trong một chuyến thăm viếng Houston để gặp các học sinh tại ba trường này, ông đã dành thời giờ để nói chuyện với HISD dù rất bận rộn.
Lưu ý đặc biệt: Ông Jason Moran sẽ trình diễn với Chris Dave từ 4g45 đến 5g30 chiều vào Chúa Nhật, 17 tháng Tư, tại công viên MacGregor Park (5225 Calhoun, 77021) trong Khu Ba. Nhạc buổi chiều, “Meet Me at McGregor,” là sinh hoạt sau cùng trong lễ hội CounterCurrent và khởi sự lúc 2g trưa. Sinh hoạt này thì miễn phí nhưng phải có vé. Vui lòng xem đầy đủ chi tiết ở đây.
Ông đang trong thời gian trở lại với ba trường mà trước đây ông theo học trong HISD. Điều gì khiến ông đền đáp những học sinh ở các trường ấy?
Nhiều loại khuôn khổ tư tưởng mà tôi tiếp tục sử dụng khi là một nghệ nhân trưởng thành thì đã học được từ các trường ấy. Trường Tiểu Học Macgregor là nơi một nhạc cụ được đặt vào tay tôi (đàn vĩ cầm), và điều đó khiến bố mẹ tôi mua chiếc đàn dương cầm cho tất cả các con trai thực tập. Đàn đó hiện vẫn còn trong phòng khách của tôi ở Nữu Ước, và có lẽ đó là chiếc đàn tôi chơi nhiều nhất. Tuy thoáng qua, những ý tưởng này đã gieo vào tâm trí một đứa trẻ thì rất quan trọng.
Động lực nào đằng sau việc ông giao tiếp với các học sinh?
Tôi muốn thấy các tương giao mới mà học sinh phát triển với nhau là gì. Tôi muốn tìm hiểu âm nhạc giao nhau thế nào với các nghệ thuật khác, và sau đó xây những cầu nối giữa chúng. Tôi muốn chứng kiến những gì đang xảy ra trong các trường và trở nên một phần của điều đó. Số thống kê không cho biết những gì xảy ra trong các lớp. Khi quý vị nghe học sinh và xem họ diễn tả, điều đó có ảnh hưởng mạnh.
Tôi biết rằng sự hợp tác là một phần trong tiến trình sáng tạo của ông. Ông nói ông làm việc với các biên đạo múa, văn sĩ, và nhiều loại nghệ nhân khác. Khi nào điều đó trở thành điểm chú ý?
Rất nhiều ý tưởng về sự hợp tác đã khởi sự từ HSPVA – chỉ cần ở trong một cơ sở mà các nghệ nhân về thưởng lãm, kịch nghệ, ca hát, và dàn nhạc giao tiếp. Chúng tôi có những lớp căn bản với nhau nhưng sau đó tách rời thành nhiều môn khác. Những đối thoại thật không thể tin được. Tôi biết khi đến Nữu Ước, phần mà tôi phải thi hành của một nhạc sĩ thì đó là điều đã xảy ra trong nghệ thuật, không chỉ nhạc jazz và âm nhạc nhưng toàn thể, từ sân khấu cho đến văn chương đến phim ảnh đến vũ điệu. Tôi nhất định tìm cho mình một âm điệu, người ta nghĩ như thế. Có những đối thoại không luôn tập trung đến âm nhạc giúp tôi trở nên một người trọn vẹn hơn. Điều đó quan trọng để tìm hiểu các quan điểm của người khác.
Khi ông ở trung học, ông có mường tượng ra một tương lai như hiện thời đang sống hay không?
[Cười] Thật ngạc nhiên. Tôi không thể mường tượng ra một nghề nghiệp như thế này khi ở trung học, đừng nói gì lúc 6 tuổi khi tôi khởi sự chơi vĩ cầm. Tôi không biết một nhạc sĩ làm gì, đừng nói gì cách kiếm sống. Có một cộng đồng quốc tế của những người mạnh mẽ tin rằng nghệ thuật phải tiếp diễn. Chúng ta phải giữ cho nghệ thuật trơn tru, chạy đầu, và nhất thời. Là một nhạc sĩ, tôi hiểu cách người ta làm việc với nhau nhiều hơn là tôi học được từ các lớp xã hội học. Dương cầm là giấy thông hành của tôi vào cộng đồng nghệ sĩ trên toàn thế giới – nó đưa tôi đến mọi nơi.
Ông thắng giải “McArthur Fellowship”, ông viết nhạc cho cuốn phim “Selma,” ông là giám đốc nhạc jazz tại Kennedy Center, và trong ban giám đố của dàn nhạc New England Conservatory. Vinh dự nào có ý nghĩa nhất đối với ông?
Vinh dự là một phó sản phẩm của sự chăm chỉ. Nếu tôi chơi một đoạn nhạc, và con tôi và vợ tôi tất cả đều thích, tôi biết tôi đang làm đúng. Những vinh dự đó là điều giúp tôi tin tưởng khi ra sân khấu trình diễn. Dĩ nhiên tôi vui khi ai đó tán thưởng tài nghệ. Có một nghệ sĩ nổi tiếng về kèn saxo tên là Benny Golson, và chúng tôi chơi nhạc ballad chậm rãi trên một con lộ ở Hòa Lan. Nhạc ballad là một thử thách đích thực của một nhạc sĩ jazz, vì quý vị có thể nghe từng khoảng cách. Khi tôi chơi độc tấu, tôi thấy ông ấy nhìn tôi, sau đó ông nói, “Bạn có thể chơi nhanh, nhưng khi đến lúc chơi chậm, bạn thực sự biết cách chơi chậm.” Với một nhạc sĩ jazz, điều đó có nghĩa bạn thành thạo.
Vợ của ông, bà Alicia Hall Moran, cũng là một người trình diễn. Có bao giờ hai người hợp tác?
Vợ tôi là một ca sẽ và sáng tác gia nhạc cổ điển, và cô từng là hợp tác viên của tôi trong mọi quyết định. Cô thường đứng sau hậu trường, giúp tôi lèo lái và cho tôi một quan điểm của nữ giới. Thật hữu ích khi có một hợp tác viên hiểu biết mình. Cô ta thực sự là một hứng khởi.
Hai người con trai sinh đôi của ông có chơi dương cầm không?
Bây giờ chúng là những vũ công, và tôi thấy chúng quen với những gì làm chúng cử động. Tuy vậy, chúng sẽ chơi dương cầm một ngày nào đó, vì chúng tôi có nhiều đàn này trong nhà. Chúng sẽ thừa hưởng, nên sau cùng chúng sẽ biết chơi.
Có lẽ một ngày nào đó, cả bốn người sẽ hợp tác.
Điều đó đã xảy ra, nhưng còn nhiều việc phải làm. Khi ở với các con, điều đó giúp tôi có những quyết định đầy nghệ thuật. Nó làm sảng khoái khi tôi thấy tâm trí mình còn có những quyết định nghệ thuật tính. Trẻ con thi hành điều đó một cách ngẫu nhiên sáng chói.
Cha mẹ của ông ở đâu trong âm nhạc?
Cha mẹ tôi là những người thưởng thức. Họ thích nghe nhạc, và đưa chúng tôi đến bảo tàng viện, vũ viện, dàn nhạc. Họ muốn chúng tôi có văn hóa âm nhạc. Tôi là nhạc sĩ, nhưng hai em tôi hiểu cách thưởng thức và lắng nghe, và biết cách thảo luận, thực tế cũng như trừu tượng. Cha mẹ chúng tôi thấm nhập vào chúng tôi loại nghệ thuật mà nó cũng quan trọng như thể thao hay bất cứ gì khác.